Ga naar de inhoud
Home » Is de Zuid-Afrikaanse braai de ultieme barbecue?

Is de Zuid-Afrikaanse braai de ultieme barbecue?

  • Reviews
Braai

Iedereen die ooit in Zuid-Afrika is geweest, moet kennisgemaakt hebben met de braai. Zuid-Afrikanen praten over de braai alsof dit de enige échte barbecue is, die alle andere vormen van barbecueën overstijgt. Onzin, zou je zeggen. Wereldwijd bestaan er talloze barbecue-tradities – van de Argentijnse asado en de Braziliaanse churrasco tot het Amerikaanse low and slow. Stuk voor stuk hebben ze hun eigen charme en leiden ze tot specifieke culinaire resultaten. Wat maakt de braai dan zo bijzonder?

De geschiedenis van de braai

Zuid-Afrikanen beweren graag dat zij de braai – en het barbecueën – uitgevonden hebben. Daar hebben ze bewijs voor: archeologische vondsten in de Sterkfontein-grotten tonen aan dat de toenmalige bewoners van Zuid-Afrika al meer dan een miljoen jaar geleden hun eten bereidden op vuur. Dit maakt de braai voor Zuid-Afrikanen een diepgeworteld onderdeel van hun geschiedenis. Het idee dat de braai begon in hún land, versterkt bij Zuid-Afrikanen de trots en het respect voor de braaitraditie.

Daarom vieren Zuid-Afrikanen dit cultuurgoed tijdens Erfenisdag op 24 september. Pakweg 20 jaar geleden riep de bekende braaimaster Jan Braai deze dag met een knipoog uit tot Nasionale Braai Dag. Een dag waarop Zuid-Afrikanen uit alle culturen en lagen van de bevolking samenkomen rond braaivuren om te eten, socializen, dansen en hun heritage te vieren. Kortom, de braai draait om veel meer dan vuur en vlees. Het is een ritueel rondom samenzijn, genieten én de Zuid-Afrikaanse identiteit.

Samenzijn en sociale interactie

De tijd die Zuid-Afrikanen nemen voor de braai, staat in schril contrast tot de haast waarmee Nederlanders barbecueën. Voor Zuid-Afrikanen begint de braai met het zorgvuldig aansteken van een houtvuur. Geen houtskook, briketten of gasbarbecues – uitzonderingen daargelaten. Maar stompies rooikrans, kameeldoring, sekelbos of wingerdhout. En terwijl het vuur flakkert, staan vrienden en familie eromheen met een wijntje of biertje. Er zijn snacks zoals biltong en er wordt gepraat – veel gepraat. Over van alles en nog wat. Van rugbywedstrijden en de politiek tot de perfecte hoogte van het rooster.

Kortom, de braai gaat niet alleen over eten, maar evengoed over sociale interactie met geliefden én gasten die uitgenodigd worden. Want Zuid-Afrikanen zijn gastvrij. Bovendien verloopt een braai in alle rust; iets waar Nederlanders overduidelijk meer moeite mee hebben. In ons kikkerlandje voeren snelheid en gemak de boventoon. Het vlees moet snel op de barbecue en snel klaar zijn, want veel langer dan anderhalf uur moet een barbecue niet duren.

Pure smaak van goed vlees

Die rust – of onrust – vertaalt zich in de kwaliteit van het eten. Een braai verloopt ontspannen, met volop aandacht voor details en voor de kwaliteit en smaak van de gerechten. Bij een braai ligt de focus op de pure smaakbeleving van goed vlees, met zorg gekruid of gemarineerd. Of het nu gaat om een eenvoudige mix van knoflook, rozemarijn en olijfolie of een complexe kerriesaus – de smaken worden zorgvuldig afgestemd op het vlees.

Ook houden Zuid-Afrikanen talloze discussies over de beste houtsoort, de ideale stapeltechniek van het vuur en hét moment waarop het vlees moet worden omgedraaid. En dat allemaal onder het genot van meerdere drankjes. En in Nederland…? Tsja, wie geen geduld heeft om te wachten op de juiste hitte, grilt zijn vlees kapot op té hete kolen. Vlees dat vaak ook nog eens van beroerde kwaliteit is. Die keuze maskeren Nederlanders met een overdaad aan sauzen, huzarensalade en stokbrood met goedkope kruidenboter.

Braaien kan altijd en overal

Een écht goede braai is daarmee een ware culinaire belevenis – los van het sociale aspect. Favoriete braaigerechten zijn de sappige, kruidige boerewors, steak, malse lamskoteletten en snoek (een zeevis die vaak wordt gegrilld in een eenvoudige marinade van boter, citroen en abrikozenjam). Favoriete bijgerechten zijn braaibroodjies (gegrilde tosti’s met kaas, tomaten en uien), roosterkoek en pap en chakalaka – stevige maïspap met een pittige groentestoof – die perfect samengaan met het vlees.

En waar Nederlanders het liefst barbecueën zodra de zon schijnt en het tenminste 24 graden Celsius is, vinden Zuid-Afrikanen altijd een reden om te braaien. Zomer of winter. Een braai kan bovendien overal plaatsvinden: in de achtertuin, op het strand, in een park, bij het sportveld of in de natuur. Vaak is een half olievat genoeg, of een kuil in de grond met wat (bak)stenen. En uiteraard een rooster. Niet zelden leidt zo’n geïmproviseerd braai-avontuur tot de beste sfeer, de tofste gesprekken en de fijnste smaken!

Niet allemaal excellente braaimasters

Is de braai daarmee per definitie de betere versie van onze barbecue? Niet per se. Ook in Zuid-Afrika heb je broddelaars. Je kunt als volk je braaicultuur verheffen boven andere barbecuevormen, maar dit betekent niet dat individuele Zuid-Afrikanen allemaal excellente braaimasters zijn. Ook in Zuid-Afrika kun je vlees krijgen dat met veel liefde bereid is, maar toch de textuur van schoenzool heeft. Of boerewors die te lang boven de kolen gelegen heeft, en daardoor volledig uitgedroogd is. Niet lekker.

Niettemin at ik bij een guesthouse in Kaapstad ooit de lekkerste steaks die je je kunt inbeelden. Botermals, direct van de braai, met een pepersaus om van te smullen. Bij bekenden at ik heerlijke lamskoteletjes! Ook een vers wit broodje met een stuk perfect gebraaide boerewors met tomatensalsa vind ik niet te versmaden! En als ik terugdenk aan de braais uit mijn jeugd, voel ik heimwee naar de typische braaisfeer die zo on-Nederlands is dat ik ‘m hier in Nederland eigenlijk nooit ervaren heb.

Lastig te overtreffen

Toch geloof ik niet dat de braai alle andere vormen van barbecueën overtreft. Ja, de braai heeft unieke aspecten die bij uitstek in Zuid-Afrika zelf tot hun recht komen. De braai heeft een charme die lastig te overtreffen is. Daarbij ligt de kracht van de braai in zijn eenvoud en sociale karakter. Het vuur creëert verbondenheid en vriendschap. Dat gezegd hebbende, ben ik blij met de toenemende aandacht voor andere barbecue-tradities. En het mooie is, vaak lijken deze tradities meer op de braai dan veel Zuid-Afrikanen willen toegeven.

Neem Argentijnse asadores die enorme stukken vlees – tot zelfs hele dieren – boven houtvuren roosteren. Cowboy style. Een methode die veel lijkt op de langzame en aandachtige aanpak van de braai. Zoals het low and slow barbecueën van ribben en briskets sterk lijkt op het geduld en de zorg die de Zuid-Afrikanen aan hun potjies besteden. Waarbij dergelijke stijlen óók een sterke sociale component hebben en net zo goed teruggrijpen op de plaatselijke cultuur en historie.

Is de braai dus écht beter dan alle andere barbecue-tradities? Dat hangt ervan af waar je naar op zoek bent. Als je geperfectioneerde technieken en precieze smaken wilt, zijn er genoeg andere stijlen te vinden die je op dat vlak uitdagen. Maar ben je naast lekker eten op zoek naar geschiedenis, cultuur en het vieren van verbondenheid, dan is het aansteken van een braaivuur zo gek nog niet! Oftewel, nou gaan ons braai!

Fotocredits

De foto’s bij dit artikel zijn van: CoralBrowne via Wikimedia Commons, Chris F via Pexels en Sincerely Media en Ria Truter via Unsplash.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.