‘Sámen met verantwoordelijk voor participatie’

Bert Tijhof is wethouder voor de ChristenUnie in de gemeente Rijssen-Holten. Wie even met hem optrekt, merkt al snel dat hij een herkenbaar christelijke visie heeft op de samenleving. “Samenleven betekent dat je het sámen doet. Dat is hoe God het bedoeld heeft: je kunt het niet alleen”, legt hij uit. “Dat werkt ook zo in een gezin, of bij een voetbalteam. Je hebt elkaar nodig.”

Wat kunnen wij doen?

Tijhof werd wethouder in Rijssen-Holten in februari 2015. De inkt van de nieuwe Participatiewet was op dat moment net droog. Als wethouder voor onder meer Economische Zaken en Participatie kreeg Tijhof vrij snel vragen vanuit het bedrijfsleven. “Rijssen-Holten heeft een grote groep betrokken ondernemers”, vertelt hij. “Zij wilden weten: hoe zit het precies met de Participatiewet? En wat kunnen wij doen?” Volgens Tijhof gingen de vragen verder dan de letter van de wet. “De Participatiewet gaat uiteindelijk over mensen die je kent vanuit de kerk en de voetbalclub; vanuit de gemeenschap. Het zijn ónze mensen, zeiden de ondernemers. Daar loop je harder voor dan voor mensen die je niet kent.”

“Wij zijn van het re-integreren en zij zijn van de banen. Maar we zijn er wél samen verantwoordelijk voor dat zoveel mogelijk mensen weer onderdeel worden van het arbeidsproces”

Het contact met de bedrijven leidde tot het Participatiepact Rijssen-Holten. Tal van ondernemers, gebundeld in drie ondernemersverenigingen, verklaarden zich samen met de gemeente verantwoordelijk voor de (arbeids)participatie in Rijssen-Holten. Dat gebeurt formeel vanuit een vereniging, waarvan alle deelnemers lid zijn. De vereniging heeft een betaalde kracht in dienst, die mensen klaarstoomt voor werk, schetst de Rijssense gemeentebestuurder. Ook matcht zij de werkzoekenden met de banen, stages en werkervaringsplaatsen die het bedrijfsleven beschikbaar heeft. Wanneer nodig kunnen mensen een scholingstraject krijgen.

Bij de eigen rol blijven

Het is belangrijk dat alle partijen binnen het pact bij hun eigen rol blijven, benadrukt Tijhof. “Je moet je als overheid niet bemoeien met het ondernemerschap. Ondernemers moeten ondernemen en de overheid moet toezien op het naleven van de regels. Wij zijn van het re-integreren en zij zijn van de banen. Maar we zijn er wél samen verantwoordelijk voor dat zoveel mogelijk mensen weer onderdeel worden van het arbeidsproces.”

Het Participatiepact is er zeker ook voor mensen die lastig aan het werk komen, bijvoorbeeld vanwege een beperking of aandoening. “Eén van de partners in het Participatiepact is De Sterkerij, het sociaal werkbedrijf in Rijssen. Zwakkeren op de arbeidsmarkt kunnen daar terecht voor dagbesteding, vormen van beschut werk en mogelijkheden om te re-integreren”, vertelt Tijhof. Binnen het bedrijf doen mensen uitzoek- en inpakwerk, catering-werkzaamheden, fietsreparaties en worden jaarlijks zo’n twintigduizend kerstpakketten ingepakt.

Prachtig hoe mensen opbloeien

“De Sterkerij laat heel goed zien wat je kunt bereiken wanneer je er samen verantwoordelijkheid voor neemt dat mensen met afstand tot de arbeidsmarkt weer actief worden”, zegt Tijhof enthousiast. “De Sterkerij zit eigenlijk nooit zonder opdrachten; die komen bijna allemaal van bedrijven uit Rijssen-Holten. En het is prachtig om te zien hoe mensen er opbloeien.”

“Naoberschap is een goede tegenhanger voor individualisme. Het zorgt voor sterke gemeenschappen met mensen die naar elkaar omzien. Dat hebben we in Overijssel nodig”

Tijhof is ervan overtuigd dat er mooie dingen kunnen ontstaan zodra mensen elkaar bereiken. Hij vindt het Participatiepact in Rijssen-Holten dan ook een mooi voorbeeld van noaberschap: naar elkaar omzien. “Niet alleen je buren helpen, maar zij jou ook. Je helpt elkáár.” Noaberschap vind je in de hele provincie, zegt hij overtuigend, “maar op het platteland net iets meer”.

Nauw verwant aan naastenliefde

Noaberschap is nauw verwant aan het christelijke principe van naastenliefde, meent de Twentse wethouder. “Dat zit ook in de genen van de ChristenUnie. Als partij willen we er zijn voor de hele samenleving. Daarbij springen we vooral in de bres voor zwakkeren en kwetsbaren.” Naoberschap creëert meerwaarde, denkt hij: “Het is een goede tegenhanger voor individualisme. Het zorgt voor sterke gemeenschappen met mensen die naar elkaar omzien. Dat hebben we in Overijssel nodig”.

Het uiteenvallen van steeds meer dorpsgemeenschappen in Overijssel, baart Tijhof wel zorgen. “Overal is de trek naar ‘de grote stad’ gaande, ook in onze provincie.” Daarin schuilt een gevaar, meent hij. “Als dorpen leeglopen en agrariërs ermee stoppen, verschraalt het platteland en verdwijnt de identiteit van gemeenschappen. Dan krijg je dorpen vol vakantiehuisje van rijke westerlingen; mensen die weinig hebben met het dorp. Gemeenschappen raken dan hun herkenbaarheid kwijt”, vreest Tijhof.

Over de schutting kieperen

Daarom heeft Overijssel vitale kernen nodig, met sterke gemeenschappen, voorzieningen en werk. Bovenal moet het provinciebestuur de gemeenschapszin bewaken, meent Tijhof. Volgens hem is dat maatwerk: “De ene gemeente krimpt en de andere groeit, dat is niet erg. Er is altijd verschil en daarvoor moet ruimte zijn. Zolang er maar sterke gemeenschappen blijven.”

De Rijssense wethouder weet zeker dat initiatieven als het Participatiepact ook in andere plaatsen of gemeenten haalbaar zijn. “Je hebt maar een paar inwoners of ondernemers nodig die hun schouders eronder willen zetten. En je moet een aanpak kiezen die past bij je eigen mensen.” Collega-bestuurders adviseert hij: “Maak je rol als overheid zo klein mogelijk. Beperk je tot de zaken waar je daadwerkelijk over gaat. Maar blijf niet aan de zijlijn staan. De participatie-samenleving betekent niet, dat je allerlei zaken bij anderen over de schutting kunt kieperen. Je bent als overheid onderdeel van de samenleving.”

(Dit artikel verscheen in het verkiezingsmagazine van de ChristenUnie Overijssel, voor de Provinciale Statenverkiezingen van 2019)